Seksverslaving gaat niet over veel zin in seks, het gaat erom dat je niet of onvoldoende controle ervaart over je seksuele gedrag.

Er bestaan veel misvattingen over seksverslaving. Dat het om een klassieke verslaving gaat, net zoals bij drank- of drugsverslaving. Dat iemand met seksverslaving heel vaak wil. Dat het steeds erger wordt. Dat je er nooit vanaf komt en voor altijd moet strijden tegen deze drang.

Ik kijk hier anders naar. Seksverslaving is goed te behandelen en gaat vaak niet over seks. Seks is op zichzelf niet verslavend. Verlangen, opwinding en orgasme kunnen heel belonend zijn, maar dat maakt seks niet verslavend zoals drank of drugs wel doen . Hoewel dat voor mensen wel zo kan voelen. Seksverslaving ontstaat omdat men ergens in de levensloop iets probeert op te lossen met seks wat daarmee niet op te lossen valt. Mensen zoeken troost en betekenis in seks, omdat ze het lastig vinden om hun emoties te zien en ermee om te gaan. Dat kan gaan om eenzaamheid, gevoelens van minderwaardigheid, somberheid of frustraties. Seks is troostend en leidt af. Als je je onrustig of somber voelt dan geeft porno rust. Dat patroon wordt sterker als het gevoed wordt met gedrag of fantasie.

Het beeld van seksverslaving is zeer divers. Sommigen zijn inderdaad uren per dag bezig met seks. Anderen zijn helemaal niet zo vaak bezig met seks maar ervaren hun seksuele gedrag of gedachten toch als een verslaving. Omdat er zo veel verschillende uitingsvormen zijn van seksverslaving is het formeel niet mogelijk een officiële diagnose te stellen.

Controleverlies

Een belangrijk criterium dat ik hanteer is hoe iemand zijn seksuele gedrag beleeft. Ervaart iemand niet of onvoldoende controle over zijn/haar gedrag, zorgt het voor negatieve consequenties zoals problemen in de relatie of neemt het tijd in beslag die prettiger besteed kan worden? Ervaar jij of je partner het gedrag als problematisch? Dan is er voldoende aanleiding om deze behandeling aan te gaan.

context

De mate waarin het gedrag als problematisch wordt ervaren is afhankelijk van de context waar iemand zich in bevindt. Hoe wordt er naar seks gekeken? Is er sprake van een levensovertuiging die bepaald seksueel gedrag (porno, masturbatie) als onwenselijk beschouwd? Hoe wordt het gedrag door een partner gelabeld? Dit alles speelt een belangrijke rol als het gaat om het ervaren van een probleem. Zodoende wordt je probleem bekeken vanuit de context van jouw leven en levensvisie.

Klachten

De meeste mensen die zich melden met seksverslaving zijn mannen. Vaak is de aanleiding een geheim dat op tafel is gekomen en vaak zoekt de partner dan hulp. Een partner wordt geconfronteerd met een werkelijkheid waar hij/zij geen weet van had. Of het is de zoveelste keer dat er een geheim boven water komt. Als de seksverslaafde op een leugen wordt betrapt gaat deze uit zelfbescherming (en uit bescherming van de partner en de relatie) bagatelliseren of ontkennen. En meestal op initiatief van de partner en na doorvragen, speuren en uitzoeken komt nieuwe informatie in stukjes naar boven. Een proces dat voor seksverslaafden naast heftig ook opluchting biedt. Men kan er nu mee aan de slag en hoeft de leugen niet meer mee te dragen. Juist het doorbreken van het patroon waar iemand in vastgezeten heeft kan een positieve impact hebben. Voor partners werkt dit anders. Hij/zij krijgt in een keer nare informatie te verwerken en partners moeten de keuze maken om verder te gaan met de relatie of niet. Alles staat vanaf dat moment in een ander daglicht en dat is ingrijpend. In eerste instantie richt de boosheid zich op het gedrag zelf (porno, chatten, vreemdgaan, prostitutiebezoek). Het gedrag moet stoppen! In tweede instantie daalt het besef in lang bedrogen of voorgelogen te zijn. De partner gaat op een andere manier terugblikken op belangrijke levensgebeurtenissen samen. De start van de relatie, geboortes van kinderen, het vrijen met elkaar. Alles wordt nu in verband gebracht met het bedrog. Geschaad vertrouwen heeft de grootste impact op partners. Dat er een hele werkelijkheid kan zijn waar je geen weet van hebt. Dat je er niet van op aan kan dat wat je ziet en hoort ook klopt. Dat je dacht dat je partner betrouwbaar was maar dit niet zo blijkt te zijn.

Liegen en (zelfbedrog) horen bij seksverslaving. Het is een van de factoren die de verslaving in stand houden. Liegen is op korte termijn een nuttige manier om de negatieve consequenties te beperken. Maar de ene leugen lokt de andere uit. En voor dat men het weet zit je vast in je eigen leugens. De boel opengooien wordt steeds lastiger en er is vaak een crisis nodig om dat voor elkaar te krijgen.

Oorzaak en gevolg

Het is voor zowel de verslaafde als de partner een groot vraagstuk. Wat is er nou precies gebeurd, en waarom heeft hij willens en wetens alles op het spel gezet? Hoe heeft dit probleem kunnen ontstaan? Partners stoeien met de vraag hoe ze dit gedrag moeten begrijpen. Ben ik niet aantrekkelijk genoeg? Hield je niet van me? Het is lastig te snappen dat het seksuele gedrag geen echte reden meer heeft, maar een ritueel, een gewoonte is geworden die min of meer los staat van de rest van het leven van de verslaafde. Het is dan functioneel om helemaal niet meer na te denken over de consequenties voor jezelf en voor de partner. Er is dan geen diepere motivatie meer maar vooral gewoonte, de mogelijkheid om het te doen. De last die ervaren wordt kan dan nog steeds heel groot zijn.

Men is niet meer in staat om op een kritische en effectieve manier naar het eigen gedrag te kijken en het vermogen om gezonde zelfzorg te plegen of rekening te houden met een ander is niet krachtig genoeg.

Het is begrijpelijk dat men gaat zoeken naar antwoorden en dan met name in de levensgeschiedenis. De werkelijkheid is dat een duidelijke oorzaak vaak niet te zien is en het gedrag vaak geleidelijk is ontstaan. Het zoeken naar een oorzaak of het analyseren van de problemen is zelden effectief. Dat wil niet zeggen dat geschiedenis en ontwikkeling geen rol speelt, maar het is nuttiger om snel aan de slag te gaan met het aanleren van effectiever gedrag.

Relatie

Aangezien een seksverslaving veel impact heeft op je partner en de partnerrelatie heeft het de voorkeur de partner bij het proces te betrekken. Dat kan volledig maar ook gedeeltelijk zijn. Je partner blijkt niet wie je dacht dat hij/zij was, je relatie ga je anders bezien en ook de manier waarop je naar jezelf kijkt kan aangetast zijn. Dat is naar en lastig om met elkaar op te vangen. Het is prettig om uitleg te krijgen en zo beter te snappen wat er met u als partner gebeurt, en het is prettig om mee te kunnen doen met de methodiek om zo tastbare handvaten te krijgen hoe met deze impact om te gaan.

De effecten van de behandeling op de relatie zijn zeer divers. Er zijn stellen die binnen enkele maanden weten te herstellen van een probleem dat al decennia lang gespeeld heeft. Vaak treed er een verdieping op van de (seksuele) relatie en zijn mensen verbaasd en blij dat dit na al die tijd kan. Ik zie ook relaties stuklopen, omdat de pijn te onverteerbaar is of omdat zichtbaarder wordt dat het verstandiger is de relatie te stoppen.

Vertrouwen

Wanneer er een partner in het spel is heeft het herstellen van vertrouwen een belangrijke rol in de behandeling. Vaak is een partner betrokken bij het traject, soms met enige regelmatig, soms volledig. Het kan wenselijk zijn voor de partner om individuele aandacht te krijgen. De impact van seksverslaving op de partner kan heel groot zijn en soms moeilijk te dragen. Het is dan fijn om hier individueel aandacht aan te kunnen besteden.

Wil je meer lezen over seksverslaving?